Wat is Urticaria?
Urticaria of netelroos is een huidreactie die wordt gekenmerkt door een snel opkomende, vaak sterk jeukende huiduitslag. Het is één van de meest voorkomende huidziekten. Bij aanvang zijn er rode vlekken die daarna in verdikte, bleke plekken kunnen overgaan.
Deze kunnen overal op de huid voorkomen. De meest gekende vorm van urticaria is contacturticaria die kort optreed na bijvoorbeeld het aanraken van brandnetels. Vandaar ook de Nederlandse naam Netelroos. De term Urticaria is afgeleid van het Latijnse Urtica (netel) en urere (branden).
Zeer typisch is dat Urticaria binnen enkele uren kan verdwijnen en ergens anders weer kan opduiken. Heel vervelend bij Urticaria is de hevige jeuk. Soms kan men verscheidene plekken op de huid hebben die kunnen samenvloeien tot grotere vlakke plakkaten.
Ongeveer 20% van de bevolking zal ooit wel eens urticaria krijgen. Het is dus vaak voorkomend. Urticaria is gelukkig niet besmettelijk.
Urticaria kent twee te onderscheiden fases. De rode fase gekenmerkt door licht gezwollen rode plekjes soms ook wel Pappels genoemd. Dit is eigenlijk een vochtophoping (oedeem) in de bovenste laag van de huid (ontstekingsreactie). Daarna komt de bleke fase, door de zwelling ontstaat er opening tussen de cellen van de haarvaatjes, door lekkage komt zo het vocht in het weefsel.
Men maakt onderscheid tussen acute en chronische urticaria. Meer informatie hierover bij (link soorten)
Oorzaken:
Urticaria is vaak allergisch van aard (IgE allergie voor een bepaalde stof) maar er kunnen ook andere oorzaken zijn zoals een snelle temperatuurswisseling, voedingsmiddelen, medicatie, insectenbeten, andere ziekten. Vaak is de oorzaak niet duidelijk. Men spreekt dan van idiopathische urticaria.
Urticaria veroorzakende stoffen:
Contact met kwallen, haartjes van de processierups en brandnetels zijn vaak de oorzaak van contacturticaria. Maar indien men een allergie heeft kan elk allergeen een uitlokkende factor zijn. Kattenhaar, latex, enz.
Voedsel: Bij voedselallergie kan ieder voedselallergeen of –ingrediënt aanleiding geven tot urticaria.
Infectie: Soms is urticaria een secundair kenmerk van een infectie door bacteriën, virussen en zelfs parasieten.
Geneesmiddelen: Ontstaat bij het innemen van een geneesmiddel, vooral antibiotica en ontstekingsremmers. Contacteer je behandelende geneesheer om zo snel mogelijk advies in te winnen.
Koude: Sterke temperatuurdaling op korte tijd. Ook contact met koud water of koude voorwerpen. Vaak voorkomende vorm van chronische urticaria.
Warmte: Bij opwarming van de huid, zoals in sauna’s, warme baden, maar ook warme dranken en kruidige gerechten. Komt zeer zelden voor
Dermografisme/druk: Urticaria wordt binnen enkele minuten uitgelokt door druk en wrijving op de huid. Het is erg jeukend.
Licht: Overgevoeligheid voor zonlicht die netelroos veroorzaakt. Niet te verwarren met zonneallergie. Soms het gevolg van het innemen van medicatie of veroorzaakt door een ziekte.
Verhoging lichaamstemperatuur: Ook wel inspanningsurticaria genoemd. Urticaria en jeuk spelen op bij een verhoogde lichaamstemperatuur na een fysieke inspanning.
Lichamelijk proces:
Bij het ontstaan van de urticaria reactie is histamine belangrijk. Dit is namelijk de stof die de bloedvaten verwijdt en de jeuk veroorzaakt. Bij urticaria wordt histamine door de mestcellen in de huid gebracht dit veroorzaakt een ontstekingsreactie die eigenlijk niet nodig is.
- Uitlokkende factor à mastocyten activatie (*)
- Mastocyten geven chemische stoffen vrij die de jeuk veroorzaken (histamine)
- Bloedvaatjes zetten uit à zwelling en roodheid.
- Zenuwvezels worden geprikkeld à pijn en jeuk. De mastocyten worden gereactiveerd (ontstaan van vicieuze cirkel).
*Histamine: Is een door het lichaam geproduceerde organische stof die een belangrijke rol speelt in het afweersysteem, centrale zenuwstelsel, de hersenen en het maag-darmkanaal. Histamine komt ook voor in een aantal voedingsmiddelen zoals vis, kaas, ham enz.
* Mastocyten: Ook wel mestcellen genoemd zijn gespecialiseerde cellen die zich in weefsel bevinden die in contact staan met onze omgeving zoals longen en huid. Ze spelen een rol in ons immuunsysteem
Soms kan een urticaria reactie een agio-oedeem veroorzaken. Dis is een onderhuidse zwelling aan de ogen of mond die zeer pijnlijk kan zijn.
Gelukkig is een urticaria reactie meestal binnen enkele uren over. De plekken zullen geleidelijk weer wegtrekken. Maar soms kunnen de klachten langer aanhouden. Indien men langer dan 6 weken last ondervindt, dan spreekt men van chronische urticaria.
Leven met urticaria:
Kortstondige urticaria geeft slechts tijdelijk last. Maar mensen die lijden aan de chronische vorm van netelroos worden vaak geconfronteerd met heel wat problemen. De zwellingen, jeuk, eventuele agio-oedeem veroorzaken niet alleen ernstige last die het dagelijks functioneren ondermijnen maar geven aanleiding tot slaapgebrek, concentratiestoornissen en werkverlet. Lijden aan de chronische vorm van urticaria kan een zware belasting zijn die de patiënt sociaal isoleert en opzadelt met angst en zelfs depressie.
Een goede begeleiding door een gespecialiseerde arts geeft vaak de controle terug aan de patiënt en de middelen om met de ziekte om te gaan.
Soorten urticaria:
Acute urticaria/niet chronische urticaria: kan plotseling opkomen en verdwijnt spontaan, niet langer dan 6 weken. Typisch voor deze vorm is dat het kan ontstaan binnen seconden of minuten. Meestal verdwijnt het binnen de 2 tot 24 uur weer spontaan. De acute vorm van urticaria komt veel meer voor bij personen die een atopische constitutie hebben (Allergie).
Chronische urticaria: wanneer de urticaria langer aanhoudt dan zes weken en vaak weerkeert. De plekken blijven vaak 4 tot 36 uur terwijl er elders op het lichaam nieuwe plekken ontstaan. Bij ongeveer 50% van de patiënten met chronische urticaria wordt geen oorzaak gevonden.
Spontane urticaria: plotse urticaria zonder identificeerbare oorzaak.
Contact urticaria: tijdelijk en wordt veroorzaakt door contact met urticaria uitlokkende stoffen zoals brandnetels, processierups, kwallen. Kan ook van allergische aard zijn vb. cosmetica, latex. Meestal beperkt tot de plaatsen waar de huid in contact kwam met het allergeen.
Urticaria factitia (druk/dermografisme): door druk of wrijving op de huid ontstaan jeukende bultjes op de contactplaats. Deze verdwijnen weer van zichzelf.
Koude urticaria: na blootstelling vaan koude ontstaat urticaria. Mensen die deze vorm van urticaria hebben dienen voorzichtig te zijn met zwemmen in koud water. Bij urticaria over een groter huidgebied kunnen ook meer algemene klachten ontstaan zoals hoofdpijn, buikpijn en duizeligheid. In zeer extreme gevallen kan zelfs een anafylactische shock optreden.
Zonlicht urticaria: urticaria die het rechtstreeks gevolg is van zonlicht of kunstlicht. Meestal verdwijnt het snel indien men niet meer in het licht is.
Urticaria pigmentosa: zijn bruin en/of rode vlekjes die het gevolg zijn van concentraties van mestcellen in de huid. Bij wrijving wordt histamine in de huid losgelaten. Hierdoor ontstaan bultjes en jeuk. Komt vooral voor bij kinderen. Bij volwassen is het vaak een indicatie van een andere ziekte.
Syndroom van Schnitzler: terugkerende niet jeukende urticaria met koorts en gewrichtspijn.
Syndroom van Muckle-Wells: een zeldzame erfelijke ziekte veroorzaakt door genmutaties. Ook wel Uricaria-doofheids –amyloidose genoemd. Gekenmerkt door urticaria, pijnlijke gewrichten en koorts. Deze vorm van chronische ontsteking kan leiden tot doofheid.
Q&A (stuur ons je vragen)
Wat is de link tussen urticaria en allergie?
Is urticaria besmettelijk?
Is urticaria hetzelfde als eczeem?
Wat kan ik doen tegen de jeuk?
Is urticaria gevaarlijk?
Zijn gezwollen lippen ook urticaria?
Alternatieve geneeswijzen en urticaria.
Is er een verband tussen Lupus (systemische lupus eruthematodes) en urticaria?
Wat is urticaria vasculitis?
Is er een verband tussen urticaria en een ongezonde levensstijl? (docu: Fat, Sick & Nearly Dead) http://www.imdb.com/title/tt1227378/